Dirk Geldof

Volgens de controversiële Britse socioloog Frank Furedi leven we in een ‘cultuur van angst’. Furedi stelt dat een alomtegenwoordige angst onze samenleving verlamt en onze vooruitgang bedreigt. Furedi valt daarbij ondermeer de milieubeweging aan omdat ze angst zou stimuleren. De vraag is of zijn analyses en provocaties het debat vooruithelpen.

Die uitgangsvraag is uitgewerkt in een pas verschenen artikel in Oikos nummer 44, waarvan de tekst onderaan te vinden is. In het artikel probeer ik een alternatief aan te reiken voor Furedi. Leren omgaan met onzekerheid is daarbij een beter alternatief dan toegeven aan angst of de kop in het zand steken, zoals Furedi.

Concreet zullen we in de 21ste eeuw mensen instrumenten moeten geven om (ondermeer) te leren omgaan met de groeiende diversiteit in onze samenleving, met de nieuwe technologische uitdagingen, met een meer flexibele arbeidsmarkt, of met steeds concreter en alarmerender klimaatnieuws. Maar tegelijk, want anders gaat het uitsluitend om een privatisering van risico’s en om een versterking van het recht van de sterkste, moet de politieke wereld haar verantwoordelijkheid nemen door een beter migratie- en integratiebeleid, een verantwoord technologie- en innovatiebeleid, een modernisering en versterking van een sociale bescherming die vrijheid en een minimale zekerheid kan verzoenen, en een klimaatbeleid dat moedig en gedurfd is om bedrijven tot snellere innovatie aan te zetten, striktere uitstootbeperkingen op te leggen en ook levensstijlen in vraag durven stellen.

In die betekenis moeten we inderdaad voorbij de (vermeende) cultuur van de angst, omdat angst verlammend kan werken en mensen reactionair maakt: het doet ze teruggrijpen naar oude vertrouwde kaders. Hoopgevende perspectieven moeten daarom onzekerheid kunnen kaderen, beperken door goede beleidskaders en mensen wapenen om er mee om te gaan.

Wil je meer lezen? Het volledige artikel ‘Cultuur van angst of leren leven met onzekerheid’ vind je hieronder in pdf.

	Bijlagen
	44 05 Geldof, Cultuur van de angst of leren leven met onzekerheid[1].pdf

Vandaag opende officieel het eerste deel van park Spoor Noord, zonder meer één van de belangrijkste realisaties van Groen! de voorbije legislatuur. En het grootste stuk park dat de stad de voorbije decennia bijkreeg.

Vele duizenden mensen zakten vandaag af naar het nieuwe park op het vroegere spoorwegemplacement. En zoals het Antwerpen Noord past: met alle nationaliteiten en kleuren door elkaar. En omdat een mens een objectief oordeel nodig heeft: de kinderen vonden het schitterend.

Tussen de Leien en het Viaduct Dam is nu het eerste deel open, het stuk tussen Viaduct-Dam en Schijnpoort volgt volgend jaar. Dan is het park groter dan het hele stadspark. Deze groene long moet nieuwe impulsen geven aan Antwerpen Noord, van het Sintjansplein en de Seefhoek tot Dam en Schijnpoort.

Dat nu alle partijen de groene pluim mee op hun hoed willen steken, is een goede zaak en de verdienste van Groen!. Hopelijk volgen ze nu ook andere voorstellen, bijvoorbeeld voor een kaaipark langsheen de Schelde bij de heraanleg de volgende jaren. Want meer groen doet geeft zuurstof aan de stad, letterlijk en figuurlijk.

Of wanneer men paniekzaaien verwart met politieke moed…

“18.000 nieuwe regularisaties in Antwerpen”, kopte Gazet van Antwerpen vandaag op basis van een bewust gelekte OCMW-nota. In plaats van een moedig beleid te voeren, doen het Antwerpse stadsbestuur en het OCMW de voorbije dagen vooral aan paniekzaaierij en verzieking van het moeilijke debat over mensen zonder papieren.

De interne nota over regularisaties 2008 was deze week opgesteld om minister Turtelboom nieuwe argumenten te geven om haar aanpak van regularisaties-met-punten nog verder te verstrengen. De VLD-ers in de OCMW-raad mochten dit achter gesloten deuren aan de minister overmaken, de CD&V-NVA-fractie maakt het lobbywerk tegen regularisaties publiek. SP.a-Vlaamse Progressieven hebben in Antwerpen coalitiepartners voor het vuile werk en steunen achter de schermen blijkbaar diegenen die de zeer zwakke regularisatie in het federale bestuursakkoord verder willen uithollen.

De OCMW-nota, die niet op de Raad werd besproken, schiet op twee punten schromelijk tekort. Op geen enkel moment wordt de schatting van 18.000 mensen onderbouwd. Het cijfer wordt geponeerd ‘op basis van een aantal indicatoren’. De voornaamste kwaliteit van dit cijfer is het beoogde afschrikkingseffect. Dat De Wever dit een minimalistische inschatting noemt, illustreert het politieke-populistische opbod. Wil iemand opmerken dat bij de collectieve regularisatie van 1999 (zonder puntensystemen en met veel ruimere humanitaire criteria dan vandaag op tafel liggen), nog niet één derde van de nu genoemde afschrikcijfers een aanvraag indienden in Antwerpen? En dat er ook de afgelopen jaren reeds vele mensen tijdelijk werden geregulariseerd? Ten tweede mist de nota de kans om lessen te trekken uit de collectieve regularisatie van 1999 door betere integratietrajecten na regularisatie te voorzien.

Inmiddels maakt ook minister Turtelboom brandhout van de OCMW-nota waarop De Wever zich baseert. Ze noemt het "een nota waarin grove en zelfs fantaisistische extrapolaties worden gehanteerd om een pleidooi voor meer aanwervingen te ondersteunen". "Het getal, dat vorige week op het Antwerps schepencollege bekend raakte, is compleet van de pot gerukt en daarom ook al een week lang met de nodige omzichtigheid behandeld door verstandige Antwerpse politici", voegt de minister er aan toe.

In plaats van mee te doen aan het opkloppen van angst zou een stadsbestuur met durf de mogelijke regularisaties ook positief kunnen opvangen. Laat me enkele voorstellen doen.

1. Het uitblijven van beslissingen van de federale regering creëert inderdaad voor iedereen onduidelijkheid. Stad en OCMW hebben er belang bij hebben om publiek aan te dringen op een snelle beslissing voor regularisatie, in plaats van achter de schermen weerwerk te bieden. Zo vermijdt je grijze zones en eventuele aanzuigeffecten.
2. Op dit moment lukt de stad er niet in om mensen die nu al een tijdelijke regularisatie krijgen, tijdig van geldige papieren te voorzien. Men moet weken – soms maanden – wachten voor een positieve beslissing zich in een paspoort vertaalt. Het stadsbestuur, de dienst vreemdelingenzaken en de politie vinden dit geen prioriteit. Ondertussen kunnen de betrokkenen ook niet legaal werken bij gebrek aan arbeidskaart. Wil men eindelijk voldoende personeel inzetten om mensen na een positieve beslissing in Brussel ook papieren te geven? Zo veel sneller kunnen ze aan het werk of kunnen integratie- en taaltrajecten starten waar nodig.
3. Het voorbije jaar weigerde het OCMW systematisch mensen met een tijdelijke regularisatie in een sociale tewerkstellingstraject te zetten wanneer dit sociaal opportuun was. Hoe lang moeten dit soort achterhoedegevechten nog doorgaan? En hoe bereidt het OCMW zich voor op nieuwe regularisaties?

Een progressief stads- en ocmwbestuur zou dit debat in alle openheid voeren, met de erkenning dat er in onze stad opnieuw vele mensen zonder papieren leven en overleven. Meer nog: iedereen weet dat een deel van de horeca, de bouwsector, de fruitpluk en de schoonmaak systematisch van mensen zonder papieren gebruik maakt. Kunnen we de hypocrisie stoppen en een debat voeren hoe we mensen zonder papieren die zich willen integreren uit deze uitbuitingssituaties krijgen via regularisatie. Laat ons werk maken om ze zo snel mogelijk Nederlands te laten leren waar nodig en laat ons ze aan werk helpen. En organiseer overleg met de federale overheid over de vraag wie wat betaalt.

Moedige politiek creëert een draagvlak voor humanitaire regularisaties. Het aantal mensen zonder papieren vermindert niet wanneer sommigen de cijfers opkloppen. Ze verdwijnen evenmin. Mogen we aan Bart Dewever en aan het hele stadsbestuur vijf minuten, en misschien zelfs vijf jaar, politieke moed vragen om de komende regularisatie in goede banen te leiden. Op een manier waarbij humanitaire redenen primeren? En waarbij we alles op alles zetten om nieuwkomers zo snel mogelijk tot vormen van ‘gedeeld burgerschap’ te brengen in onze stad, zoals Paul Scheffer schrijft. Dat doe je door de realiteit in de stad te erkennen als basis voor beleid, niet door angst te zaaien en de kop in het zand te steken.

In Oikos nummer 44 verscheen zopas een bespreking van ‘We consumeren ons kapot’. Als prikkel om het boek te lezen alvast enkele stukken uit de bespreking:

“Wie de media volgt, zou de indruk krijgen dat door de stijgende prijzen onze koopkracht als een pudding in elkaar zakt. Daarnaast is er de discussie over de maatregelen die we moeten nemen om het hoofd te bieden aan de klimaatwijzigingen. Maatregelen die vanuit economische hoek veel weerstand oproepen, omdat ze de economische concurrentiepositie van Belgische bedrijven zouden schaden en zo ook de welvaart in ons land. (…) Nochtans blijkt al jaren dat de toegenomen welvaart en koopkracht in de westerse landen niet langer leidt tot meer welzijn en geluk. Integendeel, terwijl de druk op het milieu onhoudbaar is geworden blijkt het geluksgevoel in de rijkste landen achteruit te gaan.

Daarom is 'We consumeren ons kapot' van Dirk Geldof een belangrijk boek op het juiste tijdstip. Het maakt duidelijk dat business as usual geen optie is, noch voor het milieu, noch voor de toekomstige generaties, noch voor de armen in deze wereld, maar ook niet voor de koopkrachtigen die meer willen dan eindeloos gevangen zitten in de cyclus van consumeren en werken. De kracht van het boek zit voor een groot deel in zijn toegankelijkheid. Begrippen als efficiëntie, sufficiëntie en ecologische voetafdruk worden helder uiteen gezet.(…)

Opnieuw brengt Geldof hier de nodige nuancering aan vanuit sociaal perspectief. Zijn pleidooi ‘less is more’ gaat over de manier waarop de meerderheid van de mensen vanuit een relatieve rijkdom met behoeften omgaat in onze samenleving. Het gaat daarbij dus niet om de behoeften van mensen onder de armoedegrens, van wie de roep om een eerlijk deel van de materiële rijkdom meer dan terecht is.

Vanuit een structurele analyse maakt Geldof duidelijk dat consumptie niet alleen een privé zaak is, hoezeer marketing ons dat ook wil doen geloven. Consumptie is maatschappelijk ingebed, anders zouden we nooit tezamen als individu in de file staan om hetzelfde nieuwe trendy product aan te kopen. Duurzame consumptie vereist duidelijke beleidskaders, waarbij. duurzame consumptie wordt aangemoedigd en niet-duurzame vormen van consumptie ontmoedigd.

Besluitend kunnen we stellen dat Geldof op toegankelijke wijze een fundamentele paradox behandelt van onze hedendaagse moderniteit: we consumeren ons kapot zonder dat het ons gelukkiger maakt. Het is de hoogste tijd dat we deze historisch nieuwe situatie tot ons door laten dringen. Geldof stelt de juiste vragen en maakt duidelijk hoe blind de centrumpolitiek is voor deze fundamentele uitdagingen.” (Dirk Holemans in Oikos 44).

	Bijlagen
	44 08 Uitgelezen Holemans Grenzen aan de consumptie.pdf

Maandagavond was ik op de lezing van de Nederlandse auteur Paul Scheffer in Borgerhout. Op uitnodiging van de Federatie voor Marokkaanse Verenigingen woonden zo’n 130 mensen zijn lezing bij, op basis van zijn laatste boek ‘Het land van aankomst’. Gisterenavond ging Scheffer spreken voor de Antwerpse SP.a, een lezing die enkel op uitnodiging toegankelijk was. Wie Scheffers standpunt over het hoofddoekenverbod kent, kan zich indenken dat de Antwerpse SP.a liever debatteert over integratie achter gesloten deuren, kwestie van de verdeeldheid binnenskamers te houden. En ondertussen verwijzen ook liberalen waarderend naar zijn boek, in debatten, of in de bespreking van Dirk Verhofstadt.

Eind deze maand is Scheffer te gast op Groen! Licht, een open debatmoment voor groenen en progressieven. Die brede waardering zegt zowel iets over Scheffers boek en aanpak als over het heersende debat.

Om te beginnen is het één van de sterkste boeken over diversiteit in de lage landen van de laatste jaren. Kritisch voor autochtonen en allochtonen, iedereen confronterend met vooroordelen en taboes. Ook al ben je het niet met alle oplossingen eens – zoals zijn voorstellen tot beperking van de sociale zekerheid in tijden van migratie – zijn analyse is helder, confronterend en prikkelend.

Inhoudelijk lukt Scheffer er ook in om een synthesewerk te schrijven dat in zeer uiteenlopende ideologische stromingen als richtinggevend wordt gezien. Hij vertrekt van de liberale waarden van verlichting en pluralisme in een open samenleving. Hij integreert een emanciperend denken vanuit zijn sociaal-democratische achtergrond. Hij verwerpt een doorgeslagen individualisme en pleit voor een hernieuwd ‘wij’ en een hernieuwd burgerschap, maar wil individuen tegelijk verlossen uit vormen van groepsdenken dat gevangen houdt. Hij staat open voor de groeiende migratiestromen in de wereld, maar wil wel een beleid om ze beter te sturen.

Laat me één citaat geven. “De bevolking van de grote steden wordt steeds meer een afspiegeling van alle continenten. (…) Dat is in alle opzichten een unieke ervaring, die uit de aard der zaak voor genoeg botsingen zorgt en een onzekerheid heeft uitgelokt over wat de samenleving te midden van alle wirwar nog bijeenhoudt” “De migranten hebben onbedoeld een verlegenheid zichtbaar gemaakt. Want de vraag naar hun inburgering is uitgemond in een zoektocht naar eigentijds burgerschap.” “Integratie dwingt aan alle kanten tot zelfonderzoek. (…) Niet het relativeren, maar het markeren van burgerschap moet het uitgangspunt zijn in tijden van immigratie.” (p. 401)

Het boek is het lezen meer dan waard. Scheffer bezig horen ook, voor al wie mee wil zoeken naar eigentijdse manieren om onze samenleving aan te passen aan de migratieprocessen van de 21ste eeuw. Iedere dag worden onze steden meer kosmopolitisch. Hoe gaan we daar als progressieven mee om? Op zaterdag 26 april 2008 kan je Scheffer in debat horen op Groen! Licht. Een absolute aanrader!