Dirk Geldof

De laatste loodjes wegen het zwaarst. De laatste letters en woorden soms ook. In oktober verschijnt mijn nieuwe boek 'Onzekerheid. Over leven in de risicomaatschappij'. Deze dagen gaat haast alle tijd naar de afwerking ervan. Lezen en herlezen, schrijven en schrappen. Deze blog schakelt dan ook over op zomerritme.

En voor wie in de komende vakantiedagen niet alleen goede romans, op een zuiders terras of schuilend voor de regen, maar ook iets over onze maatschappij wil lezen: in tijden waarin de koopkracht onder druk staat blijft 'We consumeren ons kapot' brandend actueel.

Uit de kerncentrale van Tricastin, op zowat 40 kilometer van Avignon in het zuiden van Frankrijk, is radioactief water gelekt. Zowat 6.000 liter met uranium besmet water kwam terecht in plaatselijke rivieren, meldt de VRT-nieuwsdienst.

Deze nucleaire ramp is gelukkig lang niet zo erg als de kernramp van Tchernobyl in 1986. Daar vielen tientallen doden vielen en kregen sindsdien duizenden mensen vormen van kanker of leukemie. Tchernobyl was de grootste nucleaire catastrofe tot nu toe, een ramp warvan ook vandaag nog niet eens alle slachtoffers geboren zijn.

Hier gaat het over een groot lek, maar zonder directe slachtoffers. Toch zien we vele parallellen: opnieuw duurt het lang voor informatie vrijkomt, opnieuw gonzen tegenstrijdige berichten, opnieuw minimaliseert de overheid de impact.

Eigen aan de risicomaatschappij - een term van de Duitse socioloog Ulrich Beck - is dat we steeds meer risico's produceren die we eigenlijk niet langer kunnen controleren. Kerncentrales zijn er het typevoorbeeld van. Toch blijft de discussie voor vele mensen abstract: we zien noch ruiken radio-activiteit. Ulrich Beck schreef ooit provocerend: stel dat radio-activiteit zou jeuken... Het zou tussen Lyon en Avignon, maar ook bij ons, voor een heel ander debat over de toekomst van het nucleaire gaan. Misschien zouden we sneller conclusies trekken uit grote rampen als Tchernobyl, of uit omvangrijke incidenten zoals vandaag in Frankrijk.

We moeten niet alleen de dingen goed doen, maar ook de goede dingen doen. Dat is één van de kerngedachten van normatieve professionaliteit, zoals Harry Kunneman die ziet voor het sociaal werk.

In december vorig jaar gaf Harry Kunneman een schitterend gastcollege in de Masteropleiding Sociaal Werk van de Universiteit Antwerpen. In mijn blog schreef ik toen een stukje over het dikke ik. Volgens Kunneman openbaart deze eigentijdse figuur zich in de openbare ruimte: in het verkeer, in treinen, in voetbalstadions, op straat, in wacht- en spreekkamers en in talloze tv-programma’s. Maar ook op het niveau van de locale en landelijke politiek en binnen het bedrijfsleven voelt het dikke-ik zich thuis in de gedaante van zich dik makende politici en zelfverrijkende managers.

Kunneman heeft ook een duidelijke visie naar het sociaal werk. Hun job als hulpverleners vraagt voortdurende reflectie en normatieve keuzes. Het vraagt met andere woorden een normatieve professionaliteit, zoals het dan in het jargon heet. Daarover schreef ik met Kristel Driessens een artikel in het laatste nummer van Alert. U vindt het hier.

	Bijlagen
	0802-driessens-geldof.pdf

Het leefloon is flagrant te laag. Haast alle OCMW's geven daarom aanvullende financiële steun. Dat leert een studie van het Centrum voor Sociaal Beleid en dat schreef Guy Tegenbos vandaag in De Standaard. Het bevstigt wat ik dagelijks zie in het Antwerpse OCMW.

Het leefloon is te laag en het ligt een pak lager dan de Europese armoedegrenzen. Het is geen ultiem vangnet meer tegen armoede, zeker niet nu de prijzen van basisproducten nog sneller stijgen dan de index. Wie van het leefloon moet leven, wordt niet uit de armoede gehaald, maar wordt erin gehouden.

Daarom geven alle OCMW's onder één of andere vorm aanvullende steun, uit eigen middelen en bovenop het leefloon. Het merendeel van de Vlaamse OCMW's heeft daar ondertussen ook regels voor die aanvullende financiële steun. Eind de jaren tachtig had maar een derde van de OCMW's zulke regels, vooral de steden. Vandaag hebben meer dan twee op de drie gemeenten, ook heel veel kleinere, zulke regels. Dat betekent dat ook zij de ervaring hebben dat het leefloon systematisch faalt.

De onderzoeksters merken vrij grote verschillen in de regels en de bedragen die de onderscheiden OCMW's daarbij hanteren. Dat staat haaks op het idee dat alle burgers gelijke rechten hebben. Ze bepleiten daarom ook een uniformisering, zeker voor een huurtoelage.

Toch ontbreken nog cruciale voorwaarden voor zo'n harminisering in het onderzoeksrapport: ten eerste veronderstelt het dat de federale overheid ook de kostprijs wil overnemen. Maar vandaan wil die federale overheid het leefloon, dat ze maar gedeeltelijk betalen, niet eens tot op het niveau van de europese armoedegrens optrekken. Ten tweede veronderstelt het gelijke regels voor mensen die een leefloon ontvangen, en mensen die een equivalent leefloon krijgen. Vaak zien we dat die laatste groep, vooral asielzoekers, minder gemakkelijk aanvullende steun krijgt.

Het leefloon is (nog min of meer) een recht, de aanvullende steun veel meer een gunst. Dus maken maatschappelijk werkers, en nog meer de pôlitici, morele oordelen over goede en slechte armen. De eersten zijn de sukkelaars, de tweede groep de profiteurs of gelukszoekers. En zo leeft de willekeur voort. Vroeger was ik grote voorstander van de lokale autonomie. Steeds meer raak ik overtuigd van de noodazaak tot uniformisering. Of moeten we niet gewoon beginnen met 'gewoon' het leefloon te verhogen.

Een schitterende protestsong, dat hebben Stef Kamil Carlens en Raymond van het Groenewoud gemaakt. Tegen een megalomaan betonproject uit de vorige eeuw. Een viaduct die zal uitrijzen als de schaduw van de oude Lange Wapper boven het Eilandje. Met lawaai, fijn stof, onleefbaarheid aan de LUchtbal en op het Eilandje. Vanuit een verouderde visie op mobiliteit, nu de olieprijzen steeds verder stijgen.

We got to walk and don't look back, zei Patrick Janssens in een reactie op al de terechte kritiek. Het schoot bij velen in het verkeerde keelgat. Alsof het doel alle middelen heiligt. De Straten Generaal heeft een alternatief met een ander tracé en een tunnel, dat nooit afdoend is onderzocht. Het is de hoogste tijd om mee je stem te laten horen. Bijsturen kan nog net, bij deze vergissing van de eeuw.

Informeer je erover en geniet van een heerlijke song op www.wappersong.be.